GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE YAŞATILAN HAMAM GELENEĞİ
HAMAM denince akla sıcak suyu, keseleri, aromatik kokuları, göbek taşları ve sabunlarıyla yapılan rahatlatıcı, temizleyici masaj gelir. “Hamam” kelimesi Arapçada banyo, İbranicede ise sıcak anlamına gelmektedir. Yıkanma ve arınma yeri olarak bilinen hamamlar, kullanıldıkları medeniyete göre çeşitli kültürel kodlara sahip olmuştur.
İlk Hamamların 2500 yılında Dravidler tarafından yapıldığı bilinmektedir. Geleneksel hamam kültürü, Türkiye´nin tarihi boyunca önemli bir yere sahip olan bir banyo kültürüdür. Türk hamamı geleneği, Anadolu’da İslamiyet’in yayılmasıyla birlikte gelişen, yüzyıllardır süregelen bir banyo ve sosyal ritüeldir. Hamam kültürü, Türklerin Orta Asya’dan Anadolu’ya göçüyle birlikte Anadolu´da yerleşik hale gelmiştir. Türkler, hamam kültürünü özellikle İslam dininin benimsenmesiyle birlikte geliştirmişlerdir.
Hamamlar, sadece temizlenmek için değil, aynı zamanda sosyalleşmek, rahatlamak ve hatta bazı yörelerde gelin hamamı gibi özel törenler için de kullanılmıştır.
Hamamlar, özel temizlik ritüellerinin uygulandığı alanlardır. Temizliğin yanı sıra sosyal açıdan da büyük öneme sahip olan hamamlar, özellikle Türk kültürünün vazgeçilmez bir unsuru haline gelmiştir.Fiziksel temizlik ile zihinsel temizliğin iç içe geçtiği dönemlerde, hamamda uygulanan temizlik ritüelleri ruhsal arınmaya da yardımcı olmuştur. Çeşitli ruhsal problemler için de hamam ve su odaklı uygulamalar yapılmıştır.
Osmanlı döneminde hamama gitmek sosyal yaşamın getirdiği bir gelenek olmuştur. Hamamlar; kadınların çeşitli olaylardan haberdar olduğu, sohbet edilen, dedikodu yapılan, erkek annelerinin ise kız beğendikleri bir yer olması sebebiyle haftada en az bir defa ziyaret ettikleri yerdi.
Doğal su kaynağının kullanıldığı hamamlara kaplıca, şifalı olduğu bilinen ve içilen suların bulunduğu hamamlara ise içmece ismi veriliyor. Hamamlar doğum, evlilik ve ölüm gibi sosyal yaşamda yeri olan ritüeller için de kullanılagelmiştir.
Geleneksel Türk Hamamları genellikle “soğukluk”, “ılıklık”, “hararet” ve “camekan” gibi bölümlerden oluşur.
- İlk olarak, “soğukluk” bölümünde giysiler çıkarılır ve hazırlanılır.
- Ardından, “ılıklık” ve “hararet” bölümlerinde sıcak su ve buharla yıkanılır, kese ve köpük masajı yapılır.
- Son olarak, “camekan” bölümünde dinlenilir ve soğuk su ile yıkanılır.
Gündelik hayatın vazgeçilmez bir öğesi olan hamamlar, bedensel ve ruhsal arınmanın sağlandığı yerler olarak varlığını sürdürmektedir.
Geleneksel Türk hamamının merkezinde bulunan yüksek taşa göbek taşı denir. Kese uygulaması, mermer göbek taşının üzerine yatan kişilere tellaklar tarafından yapılır. Genel itibariyle hamamlarda sıklıkla verilen hizmetler şunlardır: kese, masaj, sabunlu masaj ve yıkamadır.
Hamamın altında bulunan külhan, ısıtma bölümüdür. Külhanda, hamamın ve hamam suyunun sıcak tutulması için her zaman ateş yanar. Geleneksel Türk hamam kültüründe vücudun dinlenmesi sağlanır. Kese işlemi esnasında uygulanan yöntemlerle kaslar gevşetilerek rahatlanır.Kasların gevşeyerek fiziksel rahatlama hissi oluşmasına yardımcı olan hamamın sıcak ortamı, vücudun genel sağlığını da olumlu yönde etkiler.
Fiziksel arınmanın yanı sıra zihnin de rahatlamasına yardımcı olur, genel stres seviyesini düşüren içsel bir temizlenme alanı olarak görülür. Sıcak hava buharı sayesinde vücuttaki toksinlerin atılmasını sağlayan hamamlar, sağlıklı özellikleri ile göze çarpar.Masaj, vücudunuzun gevşemesine yardımcı olurken aynı zamanda stresi azaltır. Terapi verici etkisi sayesinde dinmeyen vücut yorgunluğuna iyi gelmektedir.
Hamam bağışıklık sistemini güçlendirir. Hamamlar soğuk algınlığı gibi mevsimsel hastalıklara karşı birebir şifa olarak biliniyor. Bilinen bir diğer faydası da sıcaklığın etkisiyle kan içerisinde bulunan hücrelerin artmasına yardımcı olur ve mikroplara karşı direnci artırır.
Kalp rahatsızlıkları, yüksek tansiyon, solunum sorunları, şeker hastalığı, varis, açık yaralar, hamilelik ve alkol veya sakinleştirici ilaç etkisinde olan kişilerin dikkatli olması veya hamama gitmeden önce doktora danışmaları gerekir.
Hamam seansı genellikle 1-2 saat sürmektedir. Haftada bir veya iki kez hamama gitmek,uzun vadeli etkiler elde etmenizi sağlayan faydalı bir rutin oluşturabilir.
HAMAM SONRASINDA BOL SU İÇMEYİ UNUTMAYIN!!
Nagihan AGA
